groepscoaching: wat is dat? In deze blog (met praktijkvoorbeelden) uitgelegd hoe je de samenwerking in een groep verbetert.
In een serie van blogartikelen neem ik je in een aantal ‘longreads’ mee in mijn dagelijkse coachingspraktijk, met een aantal voorbeelden van groepscoaching. Deze keer staat in het teken van samenwerking binnen een groep.
‘we werken niet goed samen’
Enige tijd geleden kreeg ik van een groep te horen dat het samenwerken niet lekker liep. De leden waren een half jaar geleden als nieuwe groep begonnen, maar het liep niet soepel.
intakegesprek
Die eerste opmerking kreeg ik al meteen in het intakegesprek, nog voordat we samen hadden vastgesteld wat er aan de hand was; laat staan dat we konden bepalen wat er eigenlijk nodig zou zijn.
afwachtende groepsleden
In het gesprek kwam verder naar voren dat een deel van de groep erg afwachtend was en geen eigen initiatief toonde. En dat anderen juist weer ‘heel hard aan het lopen’ waren. Bovendien waren er groepsleden die naar andere leden van de groep aan het wijzen waren, ‘waarom vertellen ze ons niet wat ze aan het doen zijn?’
grote groep = veel tijd nodig tijdens heidagen
Het was een grote groep, met 18 leden. En grote groepen hebben veel tijd nodig om te bewegen: voor de pauzes, oefeningen, subgroepen en plenaire gesprekken. Simpel gezegd: ‘vijf minuten pauze’ is met een kleine groep ook écht vijf minuten maar bij een grote groep duurt het nou eenmaal langer voordat iedereen ook daadwerkelijk weer terug is in de ruimte waar je samen bezig bent.
Bovendien is er bij een grote(re) groep het risico dat sommige groepsleden zich ‘verschuilen’ achter anderen en daarmee anoniem zich kunnen afscheiden van de groep.
Daarom is het belangrijk om bij grote groepen bewust meer tijd te nemen om ‘te bewegen’ tussen de verschillende onderdelen van een bijeenkomst. Om te zorgen dat je letterlijk iedereen meekrijgt in de beweging die ook gedragen wordt door de gehele groep.
extern
In het intakegesprek werd besloten om een gehele dag extern hieraan te besteden (lees: heidag). Een gehele dag, omdat de issues diep zaten en de groep groot is. Extern, om niet alleen figuurlijk, maar ook letterlijk afstand te kunnen nemen van de dagelijkse zaken. Afstand om samen te bekijken wat de groep, en wat de individuele leden, nu doet/doen (of laat/laten) in de groepsmomenten.
de voorbereiding
de groep
Voor de groep is er vaak niet veel voorbereiding. Zo ook in dit voorbeeld niet. Vooral gewoon jezelf zijn, je eigen gedachten meenemen. Alleen al het feit dat iedereen weet dat we als groep aan de slag gaan met het samenwerken is voorbereiding genoeg.
de coach
Voor mij als coach is het belangrijk om mij in het intakegesprek uitgebreid voor te laten lichten over de situatie en waar men precies last van heeft. Als ik ook maar enigszins het gevoel heb dat ik niet met een goede vertegenwoordiging van de gevoelens en meningen spreek, dan stel ik voor om met andere delen van of de gehele groep te spreken. Er moet tenslotte draagvlak zijn bij de gehele groep voor groepscoaching.
Bij deze groep bestond mijn voorbereiding uit uitgebreide gesprekken met enkele van de groepsleden, zodat ik de personen, de gevoelens en de meningen goed leerde kennen. Op basis daarvan heb ik een eerste start van de dag gemaakt.
de aanpak in begeleiding
Voor grotere groepen is er de keuze uit twee verschillende manieren van aanpak. De ene aanpak is met een uitgebreide voorbereiding met vertegenwoordigers van de verschillende delen van de groep; samen maken we dan een programma zodat de deelnemers tijdens de bijeenkomst zelf de inhoud kunnen vormgeven. Dat is een Large Scale Intervention: een zeer gestructureerd en vooraf vastgelegd proces waarbij iedereen betrokken is. Dit kan bij groepen van 15 tot 500 mensen tegelijkertijd.
de co-trainer / co-coach / trainers-assistent
Een totaal andere aanpak bij groepen tot ca. 30 personen is werken met wat er zich op dat moment aandient vanuit de groep. Wat betekent dat de bijeenkomst goed wordt voorbereid met alle mogelijke varianten die kunnen optreden. Maar ook dat tijdens de uitvoering er telkens bijgestuurd moet worden op het proces om de inhoud de juiste ruimte te geven. Dit is bouwen op ervaring, kennis en kunde van de coach op dat moment. Bij groepen groter dan ca. 12 personen zet ik dan graag een co-trainer / co-coach of trainers-assistent in ter ondersteuning.
Vooral omdat niet alles wat er in de groep / tussen de groepsleden gebeurt adequaat en alert te volgen is. Hoe groter de groep, hoe groter de uitdaging om op alles wat er gebeurt in de groep op de juiste wijze te reageren. De tweede persoon is er dan om te observeren en telkens kort te overleggen met de coach wat er gebeurt en wat er nodig is om de doelen van de bijeenkomst te bereiken.
In het voorbeeld bij deze groep hebben we gebruik gemaakt van een collega die ondersteunde op het proces.
de groepscoaching
een korte inleiding
Zo’n dag met een, voor mij, nieuwe groep begin ik vaak met kort kennismaken met mij als begeleider van de dag. Misschien een beetje vreemd om zo met mijzelf te beginnen, erg on-Nederlands, maar het heeft een aantal redenen.
Ten eerste hebben slechts enkelen met mij in de voorbereiding kennisgemaakt en is het dus handig om erover te vertellen. Maar ook belangrijk: die eerste paar minuten van de heidag luistert slechts een deel van de groep écht goed naar wat ik aan het vertellen ben. Ze zijn nog druk bezig om te landen en te settelen in de zaal; kijken rond, drinken nog een slok koffie of kijken naar mij en hoe ik beweeg… allemaal zonder echt te luisteren. En dan heb ik liever dat ze naar het, voor de groep, minst interessante deel luisteren.
Direct daarna begin ik met het vaststellen van de doelen van de dag. Iedereen is geland en spitst meteen de oren met de gedachte ‘ah, hier wil ik wel wat over te zeggen hebben’. Vervolgens heb ik een aantal korte plenaire oefeningen waarbij ook écht iedereen aan het woord komt en kan zeggen wanneer hij/zij de dag geslaagd vindt. Het resultaat van dit deel is bepalend voor wat we samen de rest van de dag gaan doen.
hoe tevreden ben je?
In deze groep ontstond al snel, na het bespreken van de doelen van de dag, een zogenaamd plenair gesprek. Samen bespreken wat er gebeurd is, waar men last van heeft en hoe dat komt.
Bij deze groep heb ik dat gesprek begeleid en gestuurd. Door vragen te stellen heb ik, als coach, de groep samen laten praten. Daarbij stuur ik dan niet op inhoud, maar op de vorm en het proces. Zorgen dat het niet té persoonlijk wordt, niet allemaal ‘oude koeien’ zijn en niet al te inhoudelijk. In zo’n geval is de inhoud alleen om een voorbeeld te geven van de processen binnen de groep.
De vragen die ik stelde in dat gesprek waren niet zozeer om het voor mijzelf helder te krijgen, maar meer omdat ik zag en hoorde (non-verbaal / verbaal) dat niet iedereen begreep wat de verschillende situaties waren waar anderen last van hadden, dan wel wat er nou precies bedoeld werd. Goede communicatie leidt tot acceptatie.
de interne organisatie onderzoeken op processen
Vervolgens door post-its (zonder een naam erop) iedereen aan te laten geven waar ze last van hebben, meer van willen of juist minder van willen. Juist door het gesprek hier voor, dat door mijn vragen over processen ging en niet over personen, vullen de deelnemers van alles in over de procesmatige issues in de groep. Het gaat dan dus over gedrag en niet over personen.
Plenair begeleid ik de groep daarna langs de conclusies. Maar ook naar wat de antwoorden zouden moeten zijn als groep.
afspraken maken
Alsof niets anders mogelijk is, gaat de groep afspraken maken. Die afspraken worden door niemand dwingend aangeduid maar voorgesteld, besproken, aangepast en vervolgens (na verscheidene malen checken) algemeen aanvaard.
Het klinkt heel simpel, zoals het hier geschreven is… maar het hangt allemaal af van de wijze waarop de zaken gevraagd worden en aan de groep voorgelegd worden. In een schijnbaar eenvoudig proces worden de deelnemers gestuurd naar de inhoudelijk belangrijke onderwerpen, zonder te vervallen in aanvallen of oordelen. Acceptatie van wat er is en de wens om verdere stappen te maken.
tot slot
In dit voorbeeld is slechts een klein deel aangeduid van wat er in een bijeenkomst met een groep kan gebeuren om beter samen te werken en meer verantwoordelijkheid te voelen en te nemen. In zo’n dag past bijvoorbeeld ook het Octogram van Quinn om elkaar beter te leren kennen, maar natuurlijk ook andere vormen van oefeningen, gesprekken en uitwisselingen. Bovendien is de complexiteit van de bijeenkomst ook zeer afhankelijk van diverse factoren zoals samenstelling van de groep, geschiedenis, oude/nieuwe groepsleden, etc.
Ook hiervoor geldt in de basis dat je als groep de moed moet hebben om dit te willen aanpakken. Pas dan, en alleen dan, zullen er resultaten zijn die op de langere termijn tot verandering leiden.
*uit vertrouwelijkheidsoverwegingen zijn sommige voorbeelden een samenstelling van daadwerkelijke feiten/gebeurtenissen van verschillende groepen.
lees ook de andere blogs in de serie ‘groepscoaching in de praktijk’:
- groepscoaching in de praktijk: uitgelegd in 5 stappen
- groepscoaching in de praktijk: ‘we weten elkaars kwaliteiten niet’
- groepscoaching in de praktijk: ‘wat is ons doel als groep?’
Sander Vrugt van Keulen komt graag langs om meer te vertellen over de mogelijkheden. Maak een afspraak via het contactformulier of bel direct met assistent Elma Harmans op 040-2813128.
maak nu een afspraak
[…] groepscoaching in de praktijk: ‘we werken niet goed samen’ […]