waarom en wanneer: een centrale ondernemingsraad of onderdeelcommissie?

|

Er is een ondernemingsraad, maar de organisatie wordt steeds groter. Een centrale ondernemingsraad (COR) of onderdeelcommissies (OC’s) kunnen dan een oplossing zijn. Wat is een COR of OC en wanneer moet je daarmee beginnen?

waarom en wanneer een centrale ondernemingsraad of onderdeelcommissie

Als een organisatie groeit en steeds meer verschillende onderdelen krijgt, kan het OR-werk onoverzichtelijk worden. De details van sommige beslissingen worden lastiger en lijken minder belangrijk. Maar voor de medewerkers zijn die details vaak nog net zo belangrijk. Als OR kun je dan denken aan het veranderen van de OR-organisatie.

medezeggenschap volgt zeggenschap

Het simpelste basisbeginsel in de organisatie van het OR-werk is het gezegde ‘medezeggenschap volgt zeggenschap’. Dus waar een directeur eigen beslissingen mag nemen, hoort ook een vorm van medezeggenschap te zijn.

een paar voorbeelden

+ voorbeeld A - een organisatie met een ondernemingsraad

De organisatie heeft een directeur. En een managementteam dat beslissingen neemt. De managers voeren uit wat er in het managementteam met de directeur besloten is.

In deze situatie ligt de zeggenschap op één plaats in de organisatie. Er is dus ook (maar) één ondernemingsraad in deze organisatie. De ondernemingsraad heeft overleg met de directeur volgens de WOR.

in de praktijk

Een organisatie met een ondernemingsraad is de eenvoudigste vorm van medezeggenschap. Er is een Bestuurder die overleg heeft met de ondernemingsraad.

+ voorbeeld B - een organisatie met een OR en onderdeelcommissies (OC’s)

De organisatie heeft een directeur en een directieteam van afdelingsdirecteuren. Zij nemen beslissingen op grote lijnen. Binnen die grote lijnen nemen de afdelingsdirecteuren zelf beslissingen over zaken die advies- of instemmingsplichtig zijn bij de OR. Dat betekent dat sommige besluiten niet op alle afdelingen hetzelfde worden uitgevoerd.

De zeggenschap in deze situatie is opgedeeld. Een deel van de zeggenschap ligt bij het directieteam van afdelingsdirecteuren, een ander deel bij de afdelingsdirecteuren zelf. Dit betekent dat de medezeggenschap zichzelf ook kan opsplitsen in twee delen.

in de praktijk

De OR kan het OR-werk in deze organisatie inrichten door op de verschillende afdelingen onderdeelcommissies (OC’s) in te stellen. Het is aan de OR om te bepalen welke delen van de OR-rechten naar de OC gaan.

Zodra een beslissing twee of meer afdelingen aangaat, wordt vaak vooraf besloten dat de advies- of instemmingsaanvraag bij de OR terechtkomt.

+ voorbeeld C - een organisatie met een centrale ondernemingsraad (COR) en OR-en

De organisatie heeft verschillende vestigingen die allemaal hun eigen specifieke producten en eigen klanten hebben. Voor sommige opdrachten werken de vestigingen samen. Er is een Raad van Bestuur met een algemeen directeur, een financieel directeur en een HR-directeur. De vestigingen hebben ieder een eigen directeur die zelf verantwoordelijk is voor het beleid in de vestiging. Alleen waar synergievoordelen te halen zijn, zoals HR-beleid, wordt beleidsmatig samengewerkt. Op het gebied van financiën zijn de vestigingsdirecteuren zelf verantwoordelijk, binnen het besloten beleid van de Raad van Bestuur.

Ook in deze situatie is de zeggenschap opgedeeld. Een deel van de zeggenschap ligt bij de Raad van Bestuur, die het beleid bepaalt. De vestigingsdirecteuren zijn echter voor een groot deel zelf verantwoordelijk. Bovendien zijn alle vestigingen heel anders in hun producten, productieproces en klanten. Dus ook verschillend in hun organisatie van het werk en de verschillende soorten beroepen van medewerkers.

De organisatie van de werkzaamheden in elke vestiging is zo verschillend dat ook de advies- of instemmingsaanvragen en de inhoud van de overlegvergadering per vestiging totaal anders zijn.

in de praktijk

Als een vestiging meer dan 50 medewerkers heeft en de werkzaamheden zijn anders dan in de andere vestigingen, kan de OR besluiten om voor die vestiging een OR in te stellen. De originele OR wordt dan een centrale ondernemingsraad (COR) waarin vertegenwoordigers van de ondernemingsraden (en mogelijk onderdeelcommissies) zitten. De COR behandelt zaken die alle of meerdere vestigingen aangaan.

Zodra een beslissing twee of meer vestigingen/ondernemingsraden aangaat, wordt vaak vooraf besloten dat de advies- of instemmingsaanvraag bij de COR terechtkomt.

waarom en wanneer een centrale ondernemingsraad of onderdeelcommissie 2 - CT2.nl

de OR bepaalt zelf hoe hij het OR-werk organiseert

In de meeste organisaties start de OR in een situatie als voorbeeld A hierboven. Een directeur en een ondernemingsraad. Als de organisatie groeit en de zeggenschapsstructuren veranderen, dan kan het beter zijn om de organisatie van het OR-werk ook te veranderen. Maar of dat wenselijk is en hoe dat gedaan wordt; dat is aan de OR zelf.

Natuurlijk kan elke verandering van het OR-werk alleen in overleg met de Bestuurder, maar de OR heeft geen toestemming nodig voor die verandering. Het overleg met de Bestuurder gaat er meestal over dat er meer OR-leden komen en dat voor die OR-leden ook faciliteiten geregeld moeten worden.

De OR-structuur niet aanpassen aan de veranderde organisatie(structuur) kan ervoor zorgen dat medewerkers minder invloed hebben. Dat is niet democratisch en medewerkers kunnen daartegen bezwaar maken. Ook de directie kan bezwaren hebben als de OR zich niet aanpast aan de werkwijze van de organisatie.

wanneer een onderdeelcommissie of eigen OR?

In de aanleiding om een onderdeelcommissie of een OR voor een bedrijfsonderdeel in te stellen, zit geen enkel verschil. Het gaat erom dat er veel verschillen zijn in de bedrijfsonderdelen én dat de bedrijfsonderdelen zelf beslissingen mogen nemen.

Het verschil tussen een onderdeelcommissie en een eigen OR zit in het aantal medewerkers van het bedrijfsonderdeel. Bij meer dan 50 medewerkers kan er een OR voor dat bedrijfsonderdeel ingesteld worden (in plaats van een onderdeelcommissie). Maar de keuze hiervoor ligt bij de ondernemingsraad.

bij een grote organisatieverandering: wanneer moet de OR de organisatie van het OR-werk veranderen?

Bij grote organisatieveranderingen ontvangt de OR altijd een adviesaanvraag. In zo’n adviesaanvraag staat vaak al beschreven dat andere delen van de organisatie voortaan besluiten nemen; de verantwoordelijkheden in de organisatie verschuiven. Dat is voor de OR een teken dat de zeggenschap ‘verschuift’. De OR kan zich dan eigenlijk al meteen afvragen of met die verandering ook het OR-werk moet veranderen.

Dit is de box-titel

in de praktijk

Bij een organisatieverandering meteen ook de structuur van de medezeggenschap (OR / COR / OC, etc.) aanpassen, is vaak niet de handigste manier voor de OR en voor de organisatie.

Onze ervaring leert dat (grote) organisatieveranderingen vaak in stappen of fasen gaan, en dat er ‘onderweg’ nog wel eens iets verandert. Beter, maar vooral makkelijker, is het om de organisatie van het OR-werk aan te passen als de organisatie grotendeels klaar is met veranderen.

Op die manier kunnen ervaren OR-leden de organisatieverandering volgen, bijsturen en evalueren. Net zoals het aan de directiekant waarschijnlijk dezelfde directieleden zijn voor, tijdens en na de organisatieverandering. Zo’n (groot) verandertraject is lastig te begrijpen als je er niet vanaf het begin bij bent geweest. Immers, als je er van het begin af aan bij bent, kun je pas aangeven of de doelen gehaald zijn.

Het gezegde is niet voor niets ‘medezeggenschap volgt zeggenschap’.

hulp nodig?

Om in dit artikel de verschillende mogelijkheden duidelijk te maken, hebben we het zo eenvoudig mogelijk beschreven. In de dagelijkse praktijk van het OR-werk kan het allemaal veel gecompliceerder zijn. Er zijn dan ook veel meer mogelijkheden en combinaties mogelijk dan hier beschreven. Denk bijvoorbeeld aan combinaties van OR-en en OC’s in een COR.

Naast alle wetten is er ook veel jurisprudentie en zijn er voorbeelden uit de praktijk in diverse organisaties. Graag helpen we je met onze kennis en ervaring.

Wil je meer weten? Behoefte aan informatie voor jullie specifieke situatie? Neem contact op. Een van de leden van het CT²-team komt graag langs om te helpen. Wij hebben veel ervaring in het begeleiden van ondernemingsraden bij het veranderen van hun OR-werk.

artikelen die wellicht ook interessant zijn: