Op 1 januari 2021 is de Wet Homologatie Onderhands Akkoord (WHOA) ingegaan. Deze wet biedt een uitkomst om schulden van een organisatie te herfinancieren en faillissement te voorkomen. De ondernemingsraad kan hier een belangrijke rol in spelen.
verwachting: meer faillissementen in 2021
Het aantal faillissementen is in 2020 met 16% gedaald ten opzichte van 2019. Volgens het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) is dit het laagste aantal faillissementen in 20 jaar. Maar het vooruitzicht voor 2021 ziet er veel minder rooskleurig uit. Dat komt uiteraard door de coronacrisis, die een grote impact op onze maatschappij en economie heeft.
Het lage aantal faillissementen in 2020 is vooral te danken aan de steunpakketten van de overheid. Maar die pakketten dekken niet álle kosten van organisaties. Daarom verwachten economen dat dit een stilte voor de storm is en dat er in 2021 fors meer faillissementen zijn.
Kijk maar naar de horeca en de reisbranche, waar een groot deel van de omzet wegvalt en de reserves opdrogen. Ook wordt ingeschat dat de economie na de crisis slechts langzaam weer op gang komt.
tot 2021: schulden leiden tot faillissement
Als de schulden (blijven) oplopen, is de kans groot dat schuldeisers het faillissement van een organisatie aanvragen. Als de financiële nood erg hoog is, kan de ondernemer ook zelf zijn eigen faillissement aanvragen bij de rechter. In beide situaties: zodra de rechter het faillissement uitspreekt, wordt een curator aangesteld om te proberen zoveel mogelijk opbrengsten te verkrijgen voor de schuldeisers.
Kortom: als organisaties hun rekeningen niet meer kunnen betalen, dreigt faillissement. Een doorstart of gecontroleerd stoppen zonder faillissement was erg lastig. Tot 2021 kon dat namelijk alleen als er een akkoord met alle schuldeisers en aandeelhouders was.
vanaf 2021: Wet Homologatie Onderhands Akkoord (WHOA)
Door de coronacrisis zijn er steeds meer bedrijven die nog levensvatbaar zijn, maar wel failliet dreigen te gaan door oplopende schulden. Wat nou als er, nog vóórdat faillissement wordt aangevraagd, een oplossing voor die financiële nood komt? De Wet Homologatie Onderhands Akkoord (WHOA) is de oplossing en speciaal daarvoor in het leven geroepen.
wat is de Wet Homologatie Onderhands Akkoord (WHOA)?
De wet helpt organisaties die, als ze eerst zelf iets aan de schulden doen, toch een financieel gezonde situatie in de toekomst kunnen hebben.
Daarvoor stellen organisaties in zo’n situatie een redelijk herstructureringsplan op voor de schulden. Als de meerderheid van schuldeisers instemt met het financiële herstructureringsplan / de schuldregeling, kan de rechter de rest van de schuldeisers dwingen akkoord te gaan. Daarmee is er dus een akkoord met alle schuldeisers. Dit ‘dwingen’ heet homologeren.
Kortom: met de WHOA kan een organisatie zonder instemming van álle schuldeisers toch een akkoord voor een schuldregeling afdwingen en daarmee een faillissement voorkomen. Door schulden te reorganiseren en te saneren, kunnen deze organisaties een doorstart maken en dus blijven voortbestaan.
wat moet de ondernemingsraad met de WHOA?
De WHOA is zeer ingrijpend voor de bedrijfsfinanciering van een organisatie. Het is heel goed denkbaar dat gebruik van deze wet leidt tot een reorganisatie of herfinanciering van de onderneming. Juist omdat er nog geen sprake is van faillissement, zijn die reorganisaties en/of herfinancieringen adviesplichtige onderwerpen voor de ondernemingsraad (WOR artikel 25).
Als OR wil je zicht hebben op alle veranderingen die hiermee te maken hebben. In je advies als OR leg je een relatie tussen de voorgenomen aanpassingen (reorganisaties en/of herfinancieringen) en de effecten ervan voor de medewerkers en de organisatie.
Vaak weet je als ondernemingsraad heel goed wat er speelt in de organisatie. Pak dan ook je rol en zorg dat je in dit proces je mening laat horen met een goed en duidelijk advies. Ook de rechter wil namelijk weten of het akkoord redelijk is voordat hij de minderheid van schuldeisers verplicht om mee te werken aan het financiële herstructureringsplan.
Sterker nog, de OR kan de rechter zelfs verzoeken een deskundige te benoemen die de herstructurering vormgeeft. Bijvoorbeeld als een faillissement dreigt en de leiding van de organisatie zelf het initiatief niet wil of kan nemen voor het sluiten van zo’n onderhands akkoord met alle schuldeisers.
Kortom: de WHOA geeft de OR een goed handvat om op het juiste moment zijn adviesrecht in te roepen of zelf het initiatiefrecht toe te passen. Juist als de organisatie, onder druk, wordt geherfinancierd, moet de OR erbij zijn om inhoudelijk een mening te geven over de oplossingen die geboden worden en de gevolgen voor de organisatie en medewerkers.
Drs. ing. Rob Latten MBA is docent op de Hogeschool van Rotterdam, organisatieadviseur bij DeVerandermotOR.nl en lid van het CT2-team.
Dr. mr. Joost van Mierlo is partner bij De Voort Advocaten | mediators.
