Al jaren ben ik eigenlijk geen OR-trainer meer, maar coach van ondernemingsraden en samenwerkende teams. En daarbij heb ik drie rollen.
– click here for the English version of this text –
Mijn handtekening heb ik 16 jaar bij vele receptionisten (en steeds vaker ook in automatische systemen) in het logboek gezet. En ik heb nog veel meer OR-leden en OR-voorzitters ontmoet. Ook heb ik inmiddels mogen proeven van alle soorten (automaten-)koffie die er in Nederland bestaan.
Wat de overeenkomst was in al die gesprekken met OR-leden? Ik had een drietal rollen. Soms maar een van de rollen, maar veel vaker een combinatie of alle drie de rollen tegelijk. Hieronder leg ik uit welke rollen dat zijn.
1. de rol van onafhankelijke coach
“Eindelijk iemand die bij de ondernemingsraad op bezoek komt en snapt hoe het OR-werk in elkaar steekt. Als OR-leden kunnen we ons verhaal doen over het functioneren van de OR en onze relatie met de directie. Want normaal praten we alleen met elkaar over de OR-zaken. Fijn dat je er bent!”
mijn rol als coach?
Luisteren en aanhoren. Ondertussen een inschatting maken van de huidige stand van zaken. Maar vooral ook: geen mening hebben over wat er speelt. Vragen stellen om zaken helder te krijgen; niet alleen voor mij, maar eigenlijk meer voor de OR-leden zelf. Want het vertellen van hun verhaal aan een buitenstaander is anders. En op die manier geven ze vaak zelf al een antwoord op de vragen waar ze mee zitten. Vaak is er bij mijn vertrek al wat veranderd in de groep, zonder dat de leden het zich op dat moment zelf realiseren.
en hoe gaat dat dan verder?
In deze onafhankelijke rol kan een gesprek met de Bestuurder ook behulpzaam zijn. Het helpt vaak om te weten wat zijn/haar beeld is van de situatie en hoe hij/zij dat graag verbeterd ziet. Niet dat ik als onafhankelijke coach de OR (of de Bestuurder) beïnvloed met mijn mening; wel dat ik vragen stel over de eigen rol en verantwoordelijkheden. Ik benoem wat ik zie gebeuren, op basis van mijn kennis en ervaring. Gedrag en de effecten daarvan maak ik op een open en niet-confronterende manier bespreekbaar.
2. de rol van coach-adviseur
“Wij, de OR, hebben vragen. Veel vragen. Vragen over onze relatie met de directie. Hoe we om kunnen of moeten gaan met de onderlinge verschillen binnen de OR. Hoe we meer informatie krijgen van de achterban. En hoe zit het met de uitleg en de toepassing van wetten en regels? Hoe doen we dat?”
mijn rol als coach?
Luisteren en vragen stellen. Soms worden vragen niet direct gesteld, maar liggen de vragen in hun verhaal verscholen. En daar liggen vaak ook hun eigen antwoorden, passend binnen hun eigen kennis, kunde en de cultuur van de organisatie. Maar door mijn vragen (en vooral mijn ‘vragen blijven stellen’ op elk antwoord) krijgen de OR-leden zelf steeds meer helderheid over hun situatie.
Samen met de OR-leden ga ik als coach-adviseur op zoek naar de snelste manier om effectieve oplossingen te bedenken. Oplossingen om tot een evenwichtige werkwijze te komen, zelfstandig en onafhankelijk te kunnen opereren. Gewoon zodat de OR stevig in zijn schoenen komt te staan. Soms is die ‘snelste manier’ een heisessie van een of twee dagen, soms is dat coaching on the job, of gewoon als coach-adviseur beschikbaar zijn als er (weer) wat speelt waar de OR graag begeleiding bij heeft.
en hoe gaat dat dan verder?
Deze ‘coach’ stapt ook af en toe over naar de ‘adviseur’-rol. Daarbij kan ik advies geven hoe een brief te schrijven of hoe de communicatie met de achterban effectiever te maken op een manier die past bij de organisatie. De adviezen kunnen gaan over communicatie(vaardigheden en -stijlen), maar ook over juridische adviezen of voorbeelden van best-practises in andere, vergelijkbare, organisaties.
Deze adviezen zijn praktisch en direct uitvoerbaar. Maar na dat advies stap ik weer in de coach-rol met de vraag ‘wat wil je met dit advies doen?’ of ‘hoe kun je dit advies in jullie situatie toepassen?’ Vervolgens begeleid ik de groep in het daadwerkelijk creëren van eigen oplossingen.
In deze rol word ik ook vaak gevraagd om grote(re) adviesaanvragen of instemmingsaanvragen te begeleiden. De inhoud van de aanvragen of wat de groepen er mee willen, is voor mij van geen belang. Dat het proces van besluitvorming goed en zorgvuldig genomen is en uiteindelijk het meest voordelig is voor alle partijen, dat is mijn doel.
3. de rol van begeleider/coach
“Wat moeten we nu doen met de Bestuurder? Hij snapt ons gewoon niet. We hebben van alles geprobeerd, maar we komen er niet doorheen. En ook intern in de OR blijven we grote verschillen zien: sommige OR-leden doen niets en anderen doen werkelijk alles! Dit gaat zo niet langer, maar erover praten met elkaar… dat haalt helemaal niets uit. Het blijft gewoon allemaal hetzelfde, wat we ook doen.”
mijn rol als coach?
Tijdens het begeleiden een scheiding maken tussen proces en inhoud. Nog liever: een duidelijke scheiding maken tussen Proces, Verbinding en Communicatie aan de ene kant en inhoud en doel aan de andere kant.
Hoe ik dat doe als coach? Door een spiegel voor te houden en zo een reflectie van eigen gedrag en vaardigheden te geven. Door heldere methoden aan te reiken. Door korte momenten van uitleg te geven over de achtergronden van communicatie(stijlen) of hoe andere bedrijven issues aanpakken. Maar vooral… door de groep het zelf te laten doen en écht zelf te laten ervaren.
en hoe gaat dat dan verder?
Vaak ook krijg ik de rol van begeleider/coach in gesprekken tussen de OR en de Bestuurder en/of het managementteam. Mijn rol is dan om te zorgen dat alle partijen elkaar begrijpen en ook gehoord worden. Want soms is het gewoon een kwestie van andere woorden, een ander taalgebruik of andere begrippen. Of simpelweg dat ik als enige de vraag stel of iedereen begrijpt wat er net gezegd is; dat geeft altijd wel een van de deelnemers de moed om naar waarheid te antwoorden…
wel coach, maar geen trainer?
Veel kennis is te vinden op internet of via sociale media. Gewoon even googlen en je hebt een video, diagram of complete uitleg met achtergronden. De vraag naar hoorcolleges over wetteksten of uitleg van regelgeving (zoals dat vroeger in trainingen gebeurde) is daarmee totaal verdwenen. Ook mijn rol als trainer is daarmee verdwenen. En eerlijk gezegd ben ik daar niet rouwig om. Wat er overblijft zijn de drie verschillende rollen als coach van de OR.
Tijdens één- of meerdaagse bijeenkomsten (die we voor het gemak vaak nog steeds ‘OR-training’ noemen) gaat het over dingen leren die je niet uit een boekje of via Google kan vinden: wie is die ander en hoe kunnen wij het beste samenwerken? Vooral ‘samen’ ontdekken en doen.
Je moet het vooral zelf doen. En in mijn rollen als coach kan ik je helpen dat te versnellen!
